نام تو خوانم خدای مهربان
هست نامت برترین نامِ جهان
ای که هر نامی همه از آنِ توست
این جهان یک جلوه از رحمانِ توست
تدبر در قرآن
20 مقاله
20
صحبت از دیدن است، از مشاهده، از علم حضوری، از علم دیداری ــ که به بیداری منجر می‌شود. خداوند نمی‌فرماید آیا آدمی کتاب نخوانده و سر کلاس ننشسته و معلم ندیده و مطالعه نکرده است، بلکه می‌فرماید آیا انسان ندیده است؟
عالم ماده تاریخ انقضا دارد، اما عالم روح جاودان است. و آدمی نیز، که از ترکیبِ گِل و دِل ــ خاکِ زمینی و روحِ آسمانی ــ آفریده شده، تابع قوانین هر دو عالم است. پس جسم زمینی او، هرقدر هم بتواند عمر آن را طولانی کند ــ که با پیشرفت دانش و بهداشت قابل انجام است ــ سرانجام خواهد مُرد. و نهایتِ زندگی در عالم ماده یا در کالبد خاکیِ بشری را فقط خداوند می‌داند.
زمانی دراز سپری شد و آدمی چیزی نبود. اصلاً ذکر و یاد آدمی در عالم هستی نمی‌رفت؛ هرچند گوهر وجود او که همان نور محمدی است، اول چیزی است که خداوند خلق کرد.
جهان به نور محمدی روشنی یافت، اما دوره‌های مختلفی با شرایط متفاوت در کائنات سپری شد تا…
یس (یاسین) خبر از یاس می‌دهد. عطر خوش یاس از همین نخستین آیه، در سوره‌ای که قلب قرآن است، استشمام می‌شود. در یاسین، در این سورهٔ آسمانی و اسراری، باید یاس را جُست. و جوینده، تردید نباید کند که یابنده خواهد بود به لطف و عنایت الهی.
کلمهٔ کلیدی که در آیه آمده و توجه به آن نشان می‌دهد که آدمی در حال پرستشِ خداست یا غیر خدا، رزق است. ابراهیم (ع) می‌گوید آن خدایانِ دروغین و برساخته، مالکِ رزق شما نیستند و برای همین امکانِ رساندن روزی به شما یا جلوگیری از رسیدنِ روزیِ شما را ندارند.
پیامبر در این آیه، با عنوان نبی مورد خطاب قرار گرفته است. نبی با نبأ (خبر) هم‌ریشه است و لذا نبی کسی است که [از عالم بالا و عالم غیب] خبر می‌آورد. توجه به این نکته لازم و واجب است که پیامبر اسلام (ص) در این آیهٔ شریفه، با عنوان رسول مورد خطاب قرار نگرفته است. یعنی آنچه در این آیه خداوند فرموده، بخشی از رسالت پیامبر نیست. فقط یک خبر است.
هفت آسمان را خداوند طبقه به طبقه روی هم آفریده است، چنان با نظم و دقیق که اگر کسی با چشم خرد و دیدهٔ دل به آفرینش الهی نگاه کند، و نگاه خود را بازبینی هم کند (که کنایه‌ای از نگاه انتقادی و ریزبینانه می‌تواند باشد) هیچ خللی و ایرادی در خلق الهی نمی‌تواند بیابد.
مولانا از زبان همهٔ اجزای عالم هستی، از جمله آن چیزهایی که ما جمادات و موجودات بی‌جان می‌خوانیم، می‌سُراید: ما سمیعیم و بصیریم و خوشیم/ با شما نامحرمان ما خامُشیم. جهنم نیز یکی از این موجودات است.
خداوندی که بر خودش رحمت را واجب کرده و در فراسوی زمان حضور دارد، گویی همهٔ تاریخ منتظر یک لحظه بوده: لحظهٔ مقدس بعثت رسول‌الله، خاتم رسولان.